سوره حمد

فاتحه یا فاتحه الکتاب نام نخستین سوره در کتاب قرآن است. فاتحه از سوره‌های مکی است و از ۷ آیه تشکیل شده  است . این سوره اولین سوره از نظر قرآنی و دومین سوره از جهت نزولی است.  سوره حمد دارای ۲۷ کلمه و ۱۴۰حرف است.

علت نام‌گذاری

برای این سوره بیش از ۲۰ نام گوناگون یاد شده که برخی از آن‌ها عبارت‌اند از :

۱-    سوره حمد و شکر : زیرا با کلمهٔ حمد شروع می‌شود و پیام اصلی و اولین آیهٔ آن حمد شکر و سپاس خداست.

۲-  فاتحه : از ریشهٔ فتح آمده و به معنای آغازگر و گشاینده‌است و به آن «فاتحه الکتاب» نیز می‌گویند.

۳-    سبع المثانی : چون این سوره از ۷ آیه تشکیل شده و در هر نماز واجب و مستحب دو بار خوانده می‌شود آنراً سبع المثانی" نیز می‌خوانند.

۴-    امّ الکتاب و امّ القرآن : یعنی (مادر کتاب خدا) و (مادر قرآن) این دو نامگذاری بدین جهت است که اوّلاً قرآن با این سوره شروع می‌شود و آغاز هر چیز را امّ آن می‌نامند. ثانیاً زیرا آن را اصل و عصارهٔ قرآن می‌دانند.

۵-    کنز : زیرا این سوره را یا گنج مقایسه کرده‌اند.

از دیگر نامهای سوره حمد می توان به اسامی وافیه ، شافیه ، اساس ، فاتحة القرآن ، القرآن العظیم ، نور ، الحمد الاولی ، الدعا ، الصلاة ، الحمد القصری ، الراقیه ، الشافیه ، المناجاة ، السئوال ، تعلیم المسئله ، التفویض و الشفاء اشاره کرد.

محتویات سوره

سوره حمد با توصیف خداوند از راه نعمتهای او آغاز می‌شود و با صفت ربوبیت ادامه می‌یافته و دو نوع رحمت ، ظهور ذات و اراده‌اش را در عوالم وجود بیان می‌کند.

مالکیت روز جزا ، تصرف قاهرانه الهی در عالم و تحول عمومی عالم و سرّ معاد را به بهترین کیفیت می‌رساند.

بیان آیه تبعد از زبان بنده «ایاک نعبد ...»  و حصر عبادت معرف استعداد انسان برای تحول و تکامل است است که تنها ممیز آدمی همین است.

صراط مستقیم گویای تشریع ، قوانین و شریعت است.

پایان سوره اسرار و علل موت و حیات ، ترقی و انحطاط افراد و ملل گذشته است .

ثواب قرائت سوره

از رسول خدا روایت شده كه فرمود: هركس سوره حمد را قرائت كند خداوند به عدد تمام آیاتی كه از آسمان نازل شده به او ثواب و پاداش عنایت می فرماید.

پیغمبر اسلام روایت فرمود : هر کس این سوره را بخواند مثل آن است که تورات ، انجیل ، زبور ، صحف ابراهیم و صحف موسی و قرآن را تماما خوانده باشد و به هر حرفی درجه‌ای از بهشت به او دهند که اجازه ندارم اوصاف آن درجات را بیان کنم همین اندازه بگویم که خوش بحال خواننده آن و این سوره هر دردی را دواست.

پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم به جابر فرمود : ای جابر می‌خواهی بهترین سوره را به تو بیاموزم؟ عرض کرد: بله پدر و مادرم فدای تو باد. حضرت (ام الکتاب) را به وی تعلیم کرد و سپس فرمود : حاضری درباره آن بشنوی؟ عرض کرد : آری پدر و مادرم فدای تو باد. پیامبر فرمود : جابر! این سوره هر دردی را دواست ، مگر مرگ.

فوائد تلاوت سوره

پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: سوره حمد برترین سوره ها در كتاب خداست و شفای هر دردی جز مرگ است.

امام صادق علیه السلام فرمودند: اگر سوره حمد را بر مرده ای هفتاد مرتبه بخوانی و زنده شود تعجب نكن.

امام حسن عسكری علیه السلام از اجداد گرامیش از امام صادق علیه السلام روایت كرده و فرمود:

كسی كه به او دردی برسد، هفت مرتبه سوره حمد را در گریبان خودش بخواند، اگر درد بر طرف شد كه هیچ و اگر نه حمد هفتاد مرتبه بخواند، من ضامن عافیت او هستم.

از امام صادق علیه السلام روایت شده: هر گاه بر پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم كسالتی عارض می شد و یا دچار چشم و نظر می گشت و یا سردردی می گرفت، دست هایش را باز می كرد به حالت قنوت و سوره حمد و معوذتین (سوره ناس، فلق) را قرائت می كرد و بعد با آب دستش روی مبارک را مسح می كرد. پس آنچه كه بر وجود مقدسش عارض شده بود رفع می شد.

ذكر شده كه نوشتن هفت مرتبه سوره حمد و به همراه داشتن آن موجب حفظ از بلایا می شود.

از امام صادق علیه السلام روایت شده كه پیامبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: هر بیماری كه بعد از نماز صبح چهل مرتبه سوره حمده را خوانده و در هر مرتبه بعد از قرائت سوره حمد بگوید : حسبنا الله و نعم الوكیل تبارك الله أحسن الخالقین و لا حول و لا قوة إلا بالله العیلی العظیم و دست بر محل درد وبیماری بمالد، صحت یابد و خداوند او را شفا عنایت فرماید.

از علی امیر المؤمنان علیه السلام روایت شده:  كسی كه عطسه كند و بگوید«الحمد لله رب العالمین» از درد گوش و دندان ایمن گردد.

 ذكر شده كسی كه در شب اول ماه،‌ هزار مرتبه سوره حمد را قرائت كند و بعد این دو آیه شریفه ربنا أنزل علینا مائدة من السماء تكون لنا عیدا لأولنا و آخرنا و آیة منك و ارزقنا و أنت خیر الرازقین و آیه و من یتق الله یجعل له مخرجا و یرزقه من حیث لا یحتسب و من یتوكل علی الله فهو حسبه إن الله بالغ أمره قد جعل الله لكل شیء قدرآ را بیست و یک مرتبه بخواند و بعد ده مرتبه بگوید یا رازق یا فتاح یا غنی یا مغنی یا باسط خداوند بركت و گشایش در روزی را نصیبش می كند. ان شاء الله.

به جهت برآورده شدن جمیع حوائج و ادای قرض و وسعت رزق از روز جمعه تا چهل و یک روز، روزی چهل و یک مرتبه در یک محل و یک زمان سوره حمد خوانده شود و پس از اتمام، هر روز این دعا را سیزده مرتبه بخواند:یا مفتح فتح، ‌یا مفرح فرح، یا مسبب سبب، یا میسر یسر، یا مسهل سهل، یا مدبر دبر، یا متمم تمم، برحمتك یا أرحم راحمین .

توسل فوق از مجربات است و البته حاجت برآورده می شود ان اشاء الله.

برای برآورده شدن همه حوایج جزئی و كلی، هر روز یک صد مرتبه سوره فاتحه (حمد) را به شیوه ذیل قرائت كنند، إن شاء الله جمیع حوایج به ید قدرت الهی بر آورده می شود:

بعد از نماز صبح بیست و یک مرتبه،‌ بعد از نماز ظهر بیست دو مرتبه،‌ بعد از نماز عصر بیست و سه مرتبه، بعد از نماز مغرب بیست و چهار مرتبه، بعد از نماز عشا ده مرتبه سوره حمد خوانده شود،‌ اگر حاجت در هفته اول بر آورده نشد، این ختم در هفته دوم تكرار شود إن شاء الله بر آورده خواهد شد. (در برخی نسخ آورده شده كه بهتر  است این ختم از روز پنج شنبه آغاز شود)

دستور العمل مقدس اردبیلی برای بر آورده شدن حوائج:

از مرحوم مقدس اردبیلی منقول است كه هر كس سوره حمد را با دو آیه ذیل تا ده روز، هر روز یازده مرتبه بخواند به طوری كه مجموع آن صد و ده مرتبه شود،‌ برای هر حاجت و مطلب مهم مجرب می باشد و به اجابت مقرون است: